Havayolu taşımacılığının yaygınlaşmasının bir sonucu olarak yolcular her geçen gün daha fazla uçuş noktasına ulaşmak istemektedirler. Havayolu şirketleri de hem yolcuların bu taleplerine cevap verebilmek hem de gelirlerini artırmak amacıyla farklı arayışlara girmektedir. Tarifeli seferlerin tarifesiz seferlerle desteklendiği bir modele ek seferler de eklendiğinde bir havayolu şirketinin uçuş ağı ve tarife yapısı ortaya çıkacaktır.

Direkt Uçuşlar

Direkt uçuşlar herhangi bir aktarma olmaksızın kalkış ve varış noktaları arasında yapılan seferlerdir. Direkt uçuşlar havayolu tarifelerinin temelini oluşturur. Yolcu aktarma noktalarındaki beklemeden kaçınmak için, aktarmanın fiziki yorgunluğu ve olası gecikme gibi nedenlerle uçağın kaçırılması gibi nedenlerden dolayı direkt yani aktarmasız uçuşları tercih ederler.

Direkt uçuşlar; tarifeli seferler, tarifesiz (charter) seferler ve ek seferler olmak üzere 3 başlık altında incelenebilir.

Tarifeli Seferler

Tarifeli seferler, önceden planlanmış kalkış ve varış noktaları arasında, belirli gün ve saatlerde düzenli olarak yapılan seferlerdir.

Tarifesiz (Charter) Seferler

Tarifesiz seferler ise orta ve uzun dönemli olarak düzen ve süreklilik arz etmeyen, talebin var olduğu ya da yüksek olduğu dönemlerde, talebin yüksek olduğu kalkış ve varış noktaları arasında yapılan seferlerdir. Tarifesiz seferler havayolu taşımacılığı sektöründe “charter” seferler olarak da adlandırılır.

Ek Seferler

Ek seferler, havayolu şirketinin tarifleri seferlerinde belirli oranda doluluk yakaladıktan sonra hem potansiyel yolcularını hizmet sunamayıp geri döndürmemek hem de gelirlerini arttırmak amacıyla yaptıkları ek uçuşlardır.

Ek seferlerin planlaması tarifeye göre daha kısa vadelidir. Çünkü ilgili sefere olan talebin yükselmesi ya da o seferin tamamen dolması sonucunda ek sefer konulması kararı verilir.

Bağlantılı Uçuş

Bağlantılı uçuş yolcunun talebi doğrultusunda ya da gitmek istediği varış noktasına direkt uçuş olmadığı durumlarda tercih edebileceği bir uçuş türüdür. Yolcu ve bagajı bir ya da daha fazla noktada aktarma yaparak varmak istediği varış noktasına ulaşır.

Bağlantılı uçuşlarda havayolu şirketinin uçuş ağının yaygınlığı önemlidir. Ne kadar çok kalkış – varış noktası varsa o kadar çok nokta arasında bağlantılı uçuş imkanı sunulması söz konusudur.

Bağlantılı uçuşlar havayolu şirketinin kendi kaynakları ve uçakları ile olabileceği gibi kimi zaman da farklı şirketler stratejik işbirliklerine girerek ortak-bağlantılı uçuşlar gerçekleştirirler.

Bazı durumlarda havayolu şirketleri ortak-bağlantılı uçuş operasyonlarını aynı seferlere entegre ederek uçağın bir kısmını bir şirket diğer kısmını diğer şirket olacak şekilde paylarak satışa sunarlar.

Aynı uçuş için farklı iki şirketin bilet satışı yapıp ortak operasyonlarla aktarmalı seferleri yürüttüğü bu uygulamaya code-share yani kod paylaşımı adı verilir. Bu uygulamaya her iki şirketin de sattığı biletlerde kendi çağrı kodu ve sefer kodu olduğu ancak aynı operasyonu paylaştıkları için kod paylaşımı adı verilmiştir.

Transit ve Stopover

Ticari ve teknik nedenlerle uçağın iniş kalkış yapması sonucunda yapılan duraklamalara transit duraklama adı verilir. Söz konusu duraklamada kalkış ve varış noktaları değişmediği için yolculara yeni bir sefer numarası, koltuk ve biniş kartı verilmez. Bu uygulamayı yapan havayolu şirketleri genellikle bir transit noktasından yolcu alıp seferi icra etmeye devam etmek için ticari amaçlarla böyle bir yol izlerler. Yolcular transit noktasında uçaktan inmezler, uçağa bu noktadan binecek yolcuların alınmasını takiben uçak varış noktasına ulaşmak üzere seferine devam eder.

Stopover ise yolcu ve havayolu şirketi arasında yolculuk başlamadan belirlendiği şekilde bir aktarma noktasında 24 saatten fazla duraklama yapılmasıyla gerçekleşir. Örneğin, İstanbul’dan New York’a gidecek bir yolcu Paris’teki aktarma noktasında 24 saati geçecek şekilde bir duraklama yapmak isteyebilir. Bu durum yolcu biletinde belirtilip ve uçuş operasyonu o şekilde uygulanır. Bu durumda Paris stopover noktasıdır. Eğer yolcunun duraklaması 24 saatten az ise buna “no stopover noktası” adı verilir. Bu normal aktarmalı sefer için bir durak noktasıdır.