Havalimanı Pist Türleri

Havaalanı ve Havalimanı Pist Türleri

Havaalanlarında uçakların inip kalktığı pistlerin neden sadece belli açılarda ve yönlerde olduğunu düşündünüz mü?

Bir havalimanını baştan sona tasarlamak, çok sayıda değişkenin etkili olduğu ciddi bir mühendislik çabasını gerektiriyor. Havalimanının en temel ve önemli bileşenlerinden biri olan pistlerin inşası öncesinde yerinin, sayısının, uzunluğunun ve yerleşiminin belirlenmesi, havacılık alanındaki yetkili kurumların belirlediği koşullar hesaba katılarak yapılıyor.

Pistlerin Yerinin, Sayısının ve Uzunluğunun Belirlenmesinde Etkili Olan Koşullar:

Hava-Meteorolojik koşullar, rüzgarın dağılımı ve sis oluşumu. Özellikle ana pistin yönü, diğer etkenlerin uygunluğu ölçüsü de, hakim rüzgar yönünde düzenlenmesi gerekiyor. İstanbul Havalimanı’nın kullanıma girmesinden sonra gündeme gelen hakim rüzgarın yönü konusu, pist inşasında meteorolojik koşulların titizlikle hesaplanmasının önemini vurgulayan bir örnek olarak karşımızda duruyor.

Havaalanı sahasının ve çevresinin topoğrafyası. Tüm pistlerin yönü belirlenirken, yaklaşma ve kalkış sahalarının önünde engeller bulunmaması oldukça önemli. Pistin yönü ise, uçağın kalabalık bölge ve sahalara yönlendirilmeyeceği bir şekilde düzenlenmeli.

Hava trafiğinin türü, yoğunluğu ve hava trafik kontrolünün özellikleri. Pistlerin sayısı, hava trafiğinin en yoğun dönemler dikkate alınarak belirleniyor. Bir saat içerisinde gerçekleşen uçak iniş ve kalkışları ile uçak tipleri göz önünde bulundurulduğunda, pist sayısının hava trafiği talebini karşılamak için yeterli olmasının sağlanması gerekiyor.

Piste inecek uçakların performans özellikleri. Uçak tiplerinin iniş ve kalkış mesafeleri farklılık gösterdiğinden, özellikle pistin uzunluğu, bu etkenle doğrudan bağlantılı.

Gürültü başta olmak üzere çevresel koşullar. Pistin konumunun ve hizasının bölgedeki yaban hayatına ve genel ekolojik dengesine olan etkisi, dikkate alınması gereken etkenler arasında. Yine bu konudaki bir başka husus da, çevredeki gürültüye duyarlı yerleşim bölgelerinin varlığı.

Yukarıda geçen tüm koşullar ve daha bir çok ayrıntı dikkate alındıktan sonra geriye pistin türüne ve sayısına karar vermek kalıyor. İhtiyaca ve koşullara göre tek bir pist yeterli olabilirken, büyük havalimanlarında birbiriyle belirli açılarla kesişen veya birbirine paralel çok sayıda pist inşa edilebiliyor.

Kaç Çeşit Pist Yüzeyi Var?

Pistler inşa edildikleri malzemeye göre; yumuşak ve kaplama zeminli pist olarak ikiye ayrılıyor. Uçakların kalkış ve iniş gerçekleştirdikleri yüzeyin sertleştirilmiş hiç bir malzeme ile sabitlenmediği zemin, yumuşak pist olarak adlandırılıyor. Pist inşasının ve idamesinin çok zor olduğu yerlerde yumuşak pist uygulamasına sık olarak başvurulabiliyor. Sıkıştırılmış kum, çakıl, toprak yüzeyler, eski göl yatakları, özel olarak çimlendirilmiş sahalar, hatta kutup bölgelerindeki kar ve buzla kaplı alanlar yumuşak pist kategorisinin içinde. Yüzeyleri sabit olmadığı için zamanla şekil değiştiren ve “kirli” kabul edilen bu tip pistlere yapılan kalkış ve inişler, özel eğitim gerektirdiği gibi, tehlikeli durumlara da yol açabiliyor.

Havaalanı Pisti İnşasında Beton mu Asfalt mı?

Hepimizin alışkın olduğu ve sivil hava taşımacılığında kullanılan büyük yolcu uçaklarına uygun olarak inşa edilen sert zeminli, yüksek emniyetli ve uzun ömürlü pistlerin tamamı kaplamalı pist olarak tanımlanıyor.

Düzgün, pürüzsüz ve dayanıklı yapıda olan bu tip pistlerin inşasında asfalt ve beton yaygın olarak tercih edilse de, bazı durumlarda mukavemeti arttırması için metal katmanlar da kullanılabiliyor. Yüzeyleri buzlanma, kar yağışı ve yağış şartlarında tehlikeli durumlara yol açabilse de, normal koşullarda oldukça emniyetli olan bu tip pistlerin bakımı, idamesi ve onarımı da bir o kadar pahalı ve zor. Üzerinde yabancı ve istenmeyen cisimler, çatlak, eğim, göçük ve kabartı bulunmayan, kaplaması (nemli dahi olsa), uçağın performans belgesinde gösterilmiş fren değerlerini karşılayan kaplamalı pistlere ise “temiz pist” adı veriliyor. Bir pistin temiz kabul edilebilmesi için; üzerindeki su, çamur, kar ve buz miktarlarının havacılık kuralları ve mevzuatı çerçevesinde izin verilen değerlerin altında olması gerekiyor. kaynak: northfly.aero

Pist uzunluğu nelere bağlıdır?

• Operasyon sırasında en önemli olan faktörlerden biri ise pist uzunluğudur. Uçak buna bağlı olarak yaklaşma ve alçalmayı sağlar. Buna bağlı faktörler şunlardır:
• Hizmet verilecek uçakların performans özellikleri ve çalışma kütlesi
• Özellikle yüzey rüzgârı ve sıcaklığı olmak üzere hava
• Eğim ve yüzey durumu gibi pist özellikleri
• Barometrik basıncı ve topoğrafik kısıtları etkileyen havaalanı rakımı gibi havaalanı konum faktörleri

Pistlerin Genişliği Nasıldır?

Pist uzunlukları, operasyonların güvenliğini sağlamak için gerekli görülen asgari genişliklerdir. Pistlerin genişliğini etkileyen faktörler şunlardır;

• Bir uçağın konma sırasında merkez hattan sapması
• Yan rüzgâr koşulu
• Pist yüzeyinin kontaminasyonu (örnek yağmur, kar, sulu kar veya buz)
• Kauçuk kalıntıları
• Yan rüzgâr koşullarında kullanılan krap iniş yaklaşmaları
• Kullanılan yaklaşma hızları
• Görüş ve insan faktörleri

Pist ne anlama geliyor?

Pist kelimesi Türkçe’de “patika, toprak yol, koşu yolu” anlamına gelir. Fransızca piste “patika, toprak yol, koşu yolu” sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük İtalyanca pista “tozlu yol, hayvan patikası” sözcüğünden alıntıdır.

Pist isimleri neye göre belirlenir?

Pistler ikişer haneli iki rakam grubu ile tanımlanırlar. İki rakam grubu arasında 180 derece açı farkı olur. Örneğin 09-27 pistindeki rakamlar bahsi geçen pistin yaklaşık olarak 090-270 derece manyetik istikametlerinde olduğunu belirtir. Pist istikametleri belirlenirken en yakın 10 dereceye tamamlanırlar.

Uçak pistleri neden eğimli?

Sıcaklığın artması ile de pist uzunluğu artış göstermektedir çünkü düşük hava yoğunluğu yaratarak itme çıkışının düşük olmasına ve taşıma kuvvetinin azalmasına sebep olur. Pistin eğimi de uzunluk için etkili bir sebeptir

Pist üzerinde L harfi ne anlama gelir?

Eğer meydanda İstanbul Havalimanı’nda olduğu gibi paralel pistler varsa, uçağın kalkış veya iniş yaptığı yöne göre sağda kalan sağ pist (R), solda kalan ise sol pist (L) adını alıyor. Havacılık kuralları gereği pist numaraları hep tek tek okunur.

Paralel pist nedir?

Aynı havaalanında merkez hatları birbirine paralel olan 2 veya daha fazla sayıdaki pistleri ifade eder. Paralel pistlerde pist numarasına ilave o larak L ( Left/ sol) ve R ( Right/ sağ) veya 3 paralel pist var ise L ( Left/ sol), C ( Center/ Merkez ) yada R ( Right/ sağ) olduğu belirtilir.

Uçakların iniş yaptıkları pistlerin aydınlatılması nedeni nedir?

Gece uçuşlarında ise görüş açıları gündüze göre daha dar olmakla beraber pilotların pist görüşü de azalır. Bu yüzden havaalanı pistlerinde, pist aydınlatma ışıkları kullanılır. Bu ışıklar, pilotların gece ve kötü hava şartlarında, uçakların emniyetli bir şekilde iniş ve kalkış yapmasını sağlar

Pist sonu emniyet alanı nedir?

Pist sonu emniyet alanı (RESA). Esasen piste erken temas eden veya pistte duramayan bir uçağın hasar riskini azaltmak üzere tasarlanmış, pist merkez hattı uzantısına simetrik ve şeridin sonuna bitişik bir saha.

Pist yaklaşma mesafesi nedir?

Havacılıkta pist görüş mesafesi (RVR), pistin merkez çizgisi üzerindeki bir uçak pilotunun, görebildiği en uzak görüş mesafesidir. RVR genellikle olarak fit veya metre olarak ifade edilir.