Ukrayna neden uçuşa yasak bölge ilan edilemiyor?

UÇUŞA YASAK BÖLGE NEDİR?

Uçuşa yasak bölge, en temel haliyle bir ülkenin hava sahasını belirlenen ülke veya ülkelerin hava güçlerine kapatmak anlamına geliyor.

Çatışma dönemlerinde, iç güvenliğin tehdit altında olduğu bazı durumlarda ve sivil halkın korunmasını gerektiren şartlarda, geçici güvenlik amacıyla hava sahası uçuşlara kapatılabilir.  Hava sahası kapalı uçuşa yasak olan yerler

Peki, hava sahası uçuşlara kapatıldığında bu yasağı kim nasıl denetliyor?
“Uçuşa Yasak Bölge” ilan edilmesiyle birlikte, bölgeyi denetleyecek ülkeler , hava saldırılarını veya istihbarat faaliyetlerini engellemek zorundadır Bu sebeple, ekipman, malzeme ve personel noksanlıkları nedeniyle “Uçuşa Yasak Bölge”nin devamlılığını sağlayabilmek lojistik açıdan bir hayli zordur.

UKRAYNA NEDEN UÇUŞA YASAK BÖLGE İLAN EDİLMİYOR? 

NATO yetkilileri, yasak kararının alınmasıyla yüzlerce uçağa gereksinim duyacaklarını ve hepsinden önemlisi 30 ülkeden oluşan ittifakın koordinasyonunun doğru şekilde sevk ve idare etmeleri gerekeceğini söylüyor.

En önemlisi ise. NATO tarafından Ukrayna hava sahası uçuşa kapatılırsa, koalisyon güçlerinin hava kuvvetleri devriye uçuşları yapmak zorunda kalacak. Eğer, Rus hava kuvvetleri yasağı umursamadan Ukrayna hava sahasına girerse, NATO uçakları tarafından ateşle karşılık verilecek.

Ayrıca, kararın ardından füze savunma sistemi “MIM-104 Patriot” ülkeye kurulacak. Bu da, NATO üyesi bütün ülkelerin Rusya ile karşı karşıya gelmesine yol açabilir.

NATO, NEDEN ‘UÇUŞA YASAK BÖLGE’ FİKRİNE KARŞI DİRENİYOR?

NATO yetkilileri, Rus güçleri ile karşı karşıya gelme ve ateş açma durumunda çatışmaların yönünün değişeceğinden endişe duyuyor.

İşgalden önceki aylarda Rusya, göz göre göre Ukrayna çevresine birliklerini konuşlandırdığında dahi ABD Başkanı Biden ve NATO yetkilileri, Ukrayna’yı savunmak için Rusya’yla karşı karşıya gelmeyeceklerini söylemişti.

Beyaz Saray Basın Sözcüsü Jen Psaki, Rusya’nın başlattığı askeri operasyon sonrasında yaptığı açıklamada, “Bu kararı almamız, Rus uçaklarına yönelik saldırılarda bulunabileceğimiz anlamına gelecektir. Bu da kesinlikle krizi tırmandırıcı bir karar olacaktır. Ayrıca bizi Rusya ile askeri bir çatışmanın içine sokacaktır” ifadesini kullanmıştı.

ABD Senatörü Marco Rubio ise “Bu, Üçüncü Dünya Savaşı anlamına gelir” açıklamasını yapmıştı.

GEÇMİŞ YILLARDA ‘UÇUŞA YASAK BÖLGE’ İLANI NERELERDE KULLANILDI?

“Uçuşa Yasak Bölge” kavramı ilk olarak 1990’ların başında ortaya çıkmıştı. ABD, Ortadoğu ve Balkanlarda başlayan çatışmalarda sivil halkı korumak için “Uçuşa Yasak Bölge” ilan ediyordu.

1991 yılında Birinci Körfez Savaşı sonrasında, ABD, Irak’ta Saddam Hüseyin’in itaatsiz bulduğu Şii nüfusa yönelik saldırılarını önlemek için uçuşa yasak bölge ilan etmişti.

ABD, İngiltere ve Fransa hükümetleri, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nin 688 sayılı kararını öne sürerek, uçuşa yasak bölge ilan ettiklerini duyurmuştu. Fakat, BM’nin ilgili kararında uçuşa yasak bölgelere dair hiçbir ibare yer almıyordu. Dolayısıyla, ilk uçuşa yasaklı bölge ilanı BM kararı olmadan verilmiş oldu.

1996-2001 ARASINDA UÇUŞA YASAK BÖLGE İÇİN 1 MİLYAR DOLAR HARCANDI

Fakat, o yıllarda uçuşa yasak bölge ilan etmenin ne kadar maliyetli bir şey olduğu ortaya çıktı.

Washington Yakın Doğu Araştırmaları Enstitüsü tarafından hazırlanan 2002 tarihli raporda, ABD öncülüğünde alınan uçuşa yasak bölge kararında, Koalisyon güçleri tarafından en az 300 bin uçuş yapıldığı açıklandı.

Stratejik ve Bütçe Değerlendirmeleri Merkezi ise 2011 yılında yayımladığı raporda 1996 ile 2001 yılları arasında yürürlükte kalan uçuşa yasak bölge kararının 1 milyar dolardan fazla maliyeti olduğunu duyurdu.

1992’DE ABD DÖRT SIRP JETİ DÜŞÜRMÜŞTÜ

1992 yılına gelindiğinde Balkanlarda eski Yugoslavya topraklarında yaşanan iç savaş döneminde, BM Güvenlik Konseyi, büyük ölçüde Bosnalı-Sırp kuvvetlerinin hava saldırılarını önlemek için Bosna-Hersek hava sahası üzerinde “onay almamış” askeri uçuşları yasakladığını duyurmuştu.

Yugoslavya’nın dağılmasıyla birlikte bu sefer de Birleşmiş Milletler barış güçlerinin korunması için iki yıllık bir uçuşa yasak bölge ilan edilmişti.

ABD savaş uçakları, 1994 yılına kadar uçuşa yasak bölgeyi denetlerken, dört Sırp jetini de düşürmüştü.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, 17 Mart 2011’de Libya hava sahasında uçuşa yasak bölge ilan etmek için bir araya gelmişti.

PUTİN, LİBYA’DA ALINAN KARARI YASADIŞI OLARAK DEĞERLENDİRMİŞTİ

2011 yılında ise BM Güvenlik Konseyi, Libya’ya yönelik askeri müdahalenin bir parçası olarak da uçuşa yasak bölge ilan ettiğini duyurmuştu. Uçuşa yasak bölge NATO hava kuvvetleri tarafından korunmuştu.

Fakat Libya’da farklı bir düzlem ortaya çıkmıştı. Karar isyancılara karşı Libya devletinin elini kolunu bağlamıştı. O dönemde, Rusya Kaddafi’den yana tavır alarak uçuşa yasak bölge kararına karşı çıkmıştı.

Öyle ki, Putin Ukrayna’ya yönelik askeri operasyonu başlattığında ilk olarak Libya’da yaşananları hatırlatmıştı. “Libya’ya karşı askeri güç yasadışı kullanıldı” diyen Rus lider, Soğuk Savaş sonrasında Batılı devletlerin ellerindeki askeri gücü kötüye kullandığının altını çizmişti. (hurriyet)